اصطلاحات سیاسی اجتماعی 1
استراتژی یا راهبرد
در امور سیاسی : به تعیین خط مشی کلی یک کشور یا سازمان یا حزب که برنامه مراحل بلند مدت آن را مشخص می کند ، اطلاق می شود.
در اصطلاح نظامی : به هنر طراحی و آرایش نظامی در تمام مراحل جنگ اطلاق می شود که معمولا توسط فرماندهان عالیرتبه و ستادی طرح ریزی می شود.
فرهنگ علوم سیاسی، بخشی، ص568
استعمار
سیاست مبتنی بر برده کردن، سودجویی از منابع طبیعی و بهره کشی از مردم کشورهای از نظر اقتصادی کم رشد و ممانعت از پیشرفت فنی و اقتصادی و فرهنگی آنها برای تحکیم سلطه سیاسی، نظامی ، اقتصادی و فرهنگی دولت استعمارگر.
فرهنگ علوم سیاسی،بخشی،ص95
استعمار نو
سیاستی که استعمارگران از اواسط قرن بیستم برای مقابله با موج نهضت های استقلال طلبانه در پیش گرفتند. بر این اساس استعمارگر به طور مستقیم حکومت نمی کند بلکه حکومت های بومی، ولی وابسته را بر سر کار آورده و در حالی که به ظاهر استقلال سیاسی می دهد، در باطن، وابستگی سیاسی و اقتصادی آنها را حفظ می کند و همچنان به استثمار آنها ادامه می دهد.
تفرقه اندازی، تحریک انگیزه های قبیله ای و ایجاد نزاع و کشمکش، اعمال محدودیت های گوناگون اقتصادی و فرهنگی، جذب نیروی انسانی متخصص و خبره کشورهای کم رشد و در حال توسعه از مظاهر استعمار جدید است.
فرهنگ علوم سیاسی،بخشی،ص 386
استثمار
به دست آوردن رایگان حاصل کار یک فرد، مثل بهره کشی برده دار از برده، فئودال (زمین دار بزرگ) از دهقان و سرمایه دار از کارگر.
فرهنگ علوم سیاسی،بخشی، ص 203
اپوزیسیون یا گروه مخالف
مجموعه افراد و سازمانهای سیاسی مخالف نظام سیاسی مستقر.
فرهنگ علوم سیاسی،بخشی، ص 408
افکار_عمومی
نظر، روش و ارزیابی مشترک گروهی اجتماعی در یک موضوع مورد علاقه همگان که در لحظه مشخص، بین تعداد زیادی از افراد یک قشر یا طبقه یا سراسر اجتماع، به طور نسبی عمومیت پیدا کرده است و از جانب عامه پذیرفته می شود.
در تمام کشورها افکار عمومی یک قدرت واقعی است و اهمیت آن بستگی به رشد سیاسی ملت دارد.
کتاب، مطبوعات و بویژه رسانه ها به علت دستیابی سهل به آنها در شمار ابزار پرقدرت برای تاثیر گذاردن بر افکار عمومی است. از این رو دولتهای قدرتمند با استفاده از برنامه های ماهواره ای می کوشند افکار عمومی را به سود خود تسخیر نمایند. فرهنگ علوم سیاسی،بخشی،ص 480
اختلاس، حیف و میل
مصرف نادرست، نابجا و خارج از برنامه اموال و دارائیها توسط مقامات دولتی و یا کسانی که در مقام امین فعالیت می کنند. فرهنگ علوم سیاسی،بخشی،ص 186
ماده 5 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری:
هر یک از کارمندان و کارکنان ادارات و سازمانها یا شوراها و یا شهرداریها و موسسات و شرکتهای دولتی و یا وابسته به دولت و یا نهادهای انقلابی و دیوان محاسبات و موسساتی که به کمک مستمر دولت اداره میشوند و یا دارندگان پایه قضائی و بطور کلی قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح و مامورین به خدمات عمومی از رسمی یا غیر رسمی وجوه یا مطالبات یا حواله ها یا سهام و اسناد و اوراق بهادار و یا سایر اموال متعلق به هر یک از سازمانها و موسسات فوق الذکر و یا اشخاص را که بر حسب وظیفه به آنها سپرده شده است بنفع خود یا دیگری برداشت و تصاحب نماید مختلس محسوب می شود.
پولشویی
هرگونه تبدیل یا تغییر یا نقل و انتقال یا پذیرش یا تملک دارایی با منشاء غیرقانونی ، به طور عمدی و با علم به آن برای قانونی جلوه دادن دارایی یاد شده.
ماده2ـ قانون مبارزه با پولشویی:
الف ـ تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از فعالیتهای غیرقانونی با علم به این که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه ارتکاب جرم به دست آمده باشد.
ب ـ تبدیل، مبادله یا انتقال عوایدی به منظور پنهان کردن منشا غیرقانونی آن با علم به این که به طور مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از ارتکاب جرم بوده یا کمک به مرتکب بهنحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نگردد.
ج ـ اخفاء یا پنهان یا کتمانکردن ماهیت واقعی، منشا، منبع، محل، نقل و انتقال، جابهجایی یا مالکیت عوایدی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه جرم تحصیل شده باشد.
جنگ نامتقارن
- فعالیت های جنگی با اهدافی که کم و بیش به آسانی تعیین گردیده اند و معمولاً شامل شمار کمتری از عوامل یا نیروهای شرکت کننده هستند که از تاکتیک های نامتعارفی سود می جویند و از عامل غافلگیری برای ضربه زدن به دشمن استفاده می کنند و اغلب تأثیرات عظیمی (نظامی یا سیاسی) نسبت به میزان نیروی به کار گرفته شده دارند.
- جنگ نامتقارن به مفهوم درگیری دو قدرت یا دو توان نظامی است که هیچ اشتراک جنگی در حوزه جنگافزار، مهمات، سازماندهی رزمی و شیوههای جنگی مورد استفاده ندارند. بنابراین از یک طرز تفکر متفاوت و با ابزارهایی با توانمندیهای متفاوت استفاده میشود. در یک طرف، قدرتی که دارای جنگافزارهای قوی در حوزه برد و دقت است، وجود دارد و در دیگر سو، گروهی که قابلیتهای محدودتری هستند با استفاده از سایر توانمندیها مثل تاکتیکهای خاص و شرایط محیطی و جغرافیایی تلاش میکنند که برتری نظامی مقطعی به دست آوره یا اینکه موازنه قوای مقطعی را به نفع خویش رقم بزنند.
تهدیدات نامتقارن
- به آن دسته از تهدیدات گفته می شود که در آن نقاط حساس کشور را که به آن ها چندان توجهی نمی شود یا از آمادگی محدود برای مقابله با آن تهدید برخوردار است مورد حمله قرار می دهند.
- هر تهدیدی که نامتناسب باشد، از قبیل خطر حمله یک گروه کوچک به یک کشور بزرگ یا حمله چند تن از افراد که هزاران نفر را می کشند به عنوان یک تهدید نامتقارن توصیف می شود.
پدافندغیرعامل
واژه «پد» به معنای دفاع، جلوگیری یا محافظت و واژه «آفند» به معنای حمله، یورش و تهاجم می باشد. به این ترتیب پدافند به معنای دفاع در مقابل حمله خواهد بود.
این دفاع به دو صورت تعریف شده است:
1- پدافند عامل: به معنای دفاع مسلحانه و نظامی از کشور
در این شیوه، دفاع از کشور مستلزم بکارگیری سلاح و شیوه های نظامی می باشد و زمانی اتفاق می افتد که حمله آشکار یا مسلحانه صورت گرفته باشد.
2- پدافند غیرعامل: به معنای دفاع و محافظت غیرنظامی از کشور ؛ هراقدام غیر مسلحانهای که موجب جلوگیری و یا کاهش آسیبپذیری نیرویانسانی، ساختمانها، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریانهای کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن گردد.
تورم، مفهوم آن
تورم عبارت است از افزایش دائم و بی رویه سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات که در نهایت به کاهش قدرت خرید و نابسامانی اقتصادی میشود.
منظور از کلمه «عمومی» این است که تورم مربوط به افزایش کلی و همه جانبه قیمتهای پولی میشود و افزایش قیمت یک کالای معین به تنهایی مانند گوشت و یا بنزین ، تورم محسوب نمیشود.
تورم، نحوه محاسبه
نرخ تورم از طریق محاسبه قیمت هفتگی، ماهانه و سالانه یک سبد کالای پایه حاصل می شود. این سبد که به عنوان سبد پایه و شاخص کالا شناخته می شود، هرچند سال یکبار مورد بازنگری قرار می گیرد. تدوین این سبد از سال 1338 آغاز شد و آخرین بار در سال 1390 با در برداشتن 385 قلم کالا و خدمات مورد استناد قرار گرفت .
البته سبد کالای پایه مرکز آمار دارای 451 قلم است که 46 قلم کالا بیش از بانک مرکزی است.
تورم، روش های محاسبه
ارقام به دست آمده از حاصل سبد کالایی در 3 شیوه که هر کدام یک مقطع زمانی خاص را نشان میدهند، مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند . در محاسبه نرخ تورم 3 روش وجود دارد:
1- روش اول، محاسبه تغییر نقطه به نقطه نرخ تورم است. یعنی مثلا گفته میشود نرخ تورم در اردیبهشت ماه 94 در مقایسه با اردیبهشت ماه 95 چه تغییری کرده است.
2- روش دوم محاسبه تغییر ماه به ماه است یعنی نرخ تورم اردیبهشت ماه 95 در مقایسه با فروردین 95 چگونه بوده است.
3- روش سوم متوسط 12 ماه سال است. به این صورت که گفته شود نرخ تورم در 12 ماهه منتهی به اردیبهشت 94 در مقایسه با 12 ماهه منتهی به اردیبهشت 95 چقدر بوده است.
-در علم اقتصاد، متداولترین و در عین حال صحیحترین راه محاسبه نرخ تورم متوسط 12 ماهه است؛ چرا که شاخصهای دیگر چون یک مقطع زمانی خاص و کوتاه در حد یک ماه را میبینند، قابل تعمیم به یک سال نیستند و نمیتوان کل 12 ماه را با آن نگاه کرد.